‘Het creatieve proces gaat altijd door’

Als auteur, wetenschapper en hoogleraar houdt Hans Alma zich al dertig jaar bezig met onderzoek naar het verlangen naar zin. In dit interview vertelt ze over hoe ze geïnteresseerd raakte in dit onderwerp en waarom kunst zo belangrijk voor haar is.
Door: Sanne Peters

“Ik ben geboren in Nijmegen, maar verhuisde kort daarna naar Apeldoorn. Daar groeide ik op, met mijn ouders en zus. We waren een hecht gezin en gingen vaak wandelen in de nabijgelegen natuur. We waren betrokken bij de Lutherse kerk in Apeldoorn. Zo zong mijn moeder in het koor en gingen mijn zus en ik elke zondag mee naar de kerk. Mijn vader bleef echter altijd thuis. Toen ik hem daarnaar vroeg, vertelde hij me dat hij geloofde. Voor mij als kind bleef het onduidelijk. Totdat hij terminaal ziek werd en sprak over zijn ervaring dat God hem bij beide handen vasthield.”

**Sinds die tijd ben je geïnteresseerd in wat religie is en wat het doet met mensen. In februari kwam je boek Het verlangen naar zin uit bij uitgeverij Ten Have.**

“Zin betekent echt contact kunnen maken met een ander. Die ander kan een persoon zijn, maar ook de natuur of de kunst. In dat contact word je gepakt door iets, er ontstaat een verbinding. Wat je voelt, tilt je uit boven jezelf, boven persoonlijke behoeften en angsten. Je voelt je betrokken, verbonden en bezorgd over die ander. Je bent blij dat die ander bestaat, en wil dat het goed met hem of haar gaat.

Tijdens het schrijven van Het verlangen naar zin moest ik telkens een drempel over. Voordat ik begon aan een schrijfdag, dacht ik: hoe nu verder? Eenmaal bezig kwam het goed. Ik liep een keer tegen een lastiger hoofdstuk aan, en ben toen naar een tentoonstelling gegaan. Daar kreeg ik inspiratie en kwam het schrijven weer op gang. Ik bedenk veel ideeën onderweg, bijvoorbeeld bij het boodschappen doen, en schrijf ze meteen op. Het creatieve proces gaat altijd door.

“Voor een boek moet er een gevoel van urgentie zijn”

Ik vind dat er een gevoel van urgentie moet zijn bij het schrijven van een boek. Als ik het gevoel heb dat ik ergens iets over te zeggen heb, en anderen daar iets aan kunnen hebben, schrijf ik erover.
Dit boek is af, maar zo voelt het niet. Er ontstaat een nieuw leven voor het boek; mensen lezen het, er komen reacties en vragen voor lezingen. Het brengt dus meer beweging en daaruit vloeien nieuwe gedachtes voort, die ik meeneem voor een volgend boek.”

ETHU; Hans Alma;

In je boek gebruik je voorbeelden uit de kunst, omdat kunst bij kan dragen aan een zinvol bestaan. Wat als kunst niet zou bestaan?

“Een leven zonder kunst? Ik moet er niet aan denken, het hoort bij het menszijn. Ik kijk ernaar vanuit nieuwsgierigheid, ongeacht of ik het mooi vind of niet, en zo prikkelt het mij. Ook prikkelt kunst mijn creativiteit. Als er geen kunst meer is, heeft dat effect op mij als mens.

Als kind was ik al creatief. Ik knutselde graag en schreef toneelstukjes. Nu uit ik die creativiteit op een andere manier. Naast het schrijven van mijn boek geef ik workshops en met mijn praktijk help ik mensen met het (terug)vinden van zin in hun leven.”

“Het verlangen naar zin doet zich altijd voor”

Zie jij terugkomende problemen waar jouw cliënten tegenaan lopen?

“De vraagstukken die cliënten hebben, zijn in zekere zin van alle tijden. Het verlangen naar zin doet zich altijd voor. Tegenwoordig hebben we tijd om er bij stil te staan, er is ruimte om ons bewust levensvragen te stellen. Alleen zijn er nu zo veel prikkels die afleiden, dat we er geen tijd voor nemen. Een terugkerend probleem is dat het verlangen naar zin ondergesneeuwd raakt in de hectiek van alledag.

Dat geldt ook voor mij. Vaak denken mensen na en schrijven ze over onderwerpen waar ze zelf niet goed in zijn. Dat is bij mij ook een beetje het geval. De hunkering naar iets wat ontbreekt: het verlangen naar zin. Nu heb ik daar minder last van, door met aandacht te leven. Ik weet beter hoe ik kan leven en werken vanuit wat ik zin- en waardevol vind.

Wat mij hielp om zin te vinden, waren creativiteit en humor. Creativiteit hangt samen met nieuwsgierigheid en humor heeft een therapeutisch effect. Ik lach makkelijk. Op momenten dat ik de ervaring van zin kwijt ben, zoek ik steun bij een boek. Bijvoorbeeld Het Puttertje van Donna Tartt of De Bruggenbouwer van Markus Zusak. Als ik daarin een mooi inzicht vind, helpt dat mij uit de put.”

Bestel hier Het verlangen naar zin.