‘Het schrijfproces ging met horten en stoten’

Als auteur en docent filosofie is Tjeerd van de Laar veel bezig met het thema vrije wil. Dit thema komt ook naar voren in zijn nieuwe boek Kan Lego denken?, dat in oktober bij uitgeverij Ten Have uitkomt. In dit interview vertelt hij hoe hij in aanraking kwam met filosofie en hoe het schrijfproces van zijn nieuwe boek verliep.
Door: Sanne Peters

“Ik kwam in aanraking met filosofie rond mijn zeventiende, toen ik naar de vakvoorlichting van filosofie ging. Op school had ik geen filosofie en wist daardoor niet wat het inhield, maar door die voorlichting raakte ik geïnteresseerd. Toch durfde ik het niet te studeren. Ik dacht: als ik dat doe, eindig ik werkloos. Daarom ging ik beleids- en organisatiewetenschappen studeren. Het was niets voor mij en ik stopte halverwege het eerste jaar. Alleen het vak sociale filosofie vond ik leuk, en daarom stapte ik over op filosofie. Sindsdien ben ik er verliefd op geworden.”

In oktober komt Kan Lego denken? uit bij uitgeverij Ten Have. Wat kunnen lezers verwachten van je boek?

“Met een goed gedachtenexperiment kun je binnen één minuut veel ideeën die vanzelfsprekend lijken, op z’n kop zetten. Bijvoorbeeld het idee dat we een vrije wil hebben, vind ik interessant. Dit boek geeft je het gevoel dat veel van wat je denkt te weten, omver wordt gegooid. Ik wil dat mensen na de vierde pagina al denken: oh fuck, ik weet helemaal niet hoe dat zit. En dat je dat gevoel de rest van het boek houdt.”

“Dit boek geeft je het gevoel dat veel van wat je denkt te weten, omver wordt gegooid”

Hoe verliep het schrijfproces?

Met horten en schoten. Ik schrijf in mijn vrije tijd, want overdag geef ik les. Het boek is een samenvatting van de onderwerpen die in de klas voor opschudding zorgden. Tijdens het schrijven liet ik het lezen aan anderen, die weer met suggesties kwamen.

Ik liep niet vast, maar het boek is wel zes keer radicaal veranderd van vorm. Zo heb ik vier verschillende laatste hoofdstukken geschreven, waarvan ik er nog drie op mijn computer heb staan. Ook de volgorde en afbeeldingen gingen een aantal keer over de kop. Als je met mensen praat, kom je erachter of dingen werken of niet. Dat is lastig, je denkt dat je een tof idee hebt en daar hecht je waarde aan. Uiteindelijk vertellen mensen dan soms dat het niet werkt. Dan moet je je afvragen: werkt het voor die ene persoon niet, of voor meerderen niet? Dat waren drempels: kritiek incasseren en doorgaan zodat het beter wordt. Dat is gebeurd en nu ben ik er heel blij mee.”

In je boek schrijf je dat vrijheid een enorme last kan zijn. Volgens Sartre ontkennen mensen hun vrijheid door zich helemaal te identificeren met hun werk, spullen of door zich te verschuilen van gedrag van anderen. Doe je dit zelf ook?

“Dat vind ik lastig, misschien wel. Het idee van vrijheid is best eng: niks ligt vast en alle verantwoordelijkheid ligt bij jou. Als je dat beseft, ga je die verantwoordelijkheid toch een beetje ontlopen. Je kunt daar niet constant aan denken en ontspannen in het leven staan. Ik denk dat ik die neiging ook heb. Ik zeg bijvoorbeeld: ‘Ik ben docent’. Ik identificeer mijzelf dan met een bepaalde functie. Ik wil graag docent zijn maar als ik een week geen les kan geven, ben ik van slag. Die vastigheid heb ik tot een bepaalde hoogte nodig.

“Ik ben niet zo allergisch voor identificatie als Sartre”

Ik ben niet zo allergisch voor identificatie als Sartre. Ik denk dat het niet per se slecht is dat we dat doen. Het is goed om je te identificeren als een bepaald persoon, omdat dat ook een manier is om verantwoordelijkheid te nemen voor wie je bent. Ik denk ook, in tegenstelling tot Sartre, dat wij als personen ons een aantal dingen gegeven zijn. Bijvoorbeeld hoe ons lichaam in elkaar zit en de cultuur waarin we opgroeien. Dat zijn dingen die bij jou lijken te horen en die je niet zo maar aan de kant moet schuiven. De kunst is om erachter te komen wat echt bij jou hoort.”

Het boek van Tjeerd van de Laar, Kan Lego denken?, komt op 13 oktober uit bij Uitgeverij Ten Have. Vanwege de huidige maatschappelijke omstandigheden is dit een aangepaste verschijningsdatum. Benieuwd? Reserveer het boek dan alvast!

 

 

Ook als e-book verkrijgbaar!