Liesbeth Woertman over ‘Wie ben ik als niemand kijkt?’

Wie ben ik als niemand kijkt? van Liesbeth Woertman gaat over de rol van schoonheid en identiteit in het leven van vrouwen boven de veertig. Een van de dingen die vrouwen vanaf deze leeftijd vaak zeggen is ‘dat mannen steeds minder kijken’. Het verdwijnen van de male gaze opent nieuwe deuren en breekt oude concepten. Het geeft ruimte voor verwondering maar ook voor verdriet en verlies. In dit nieuwe boek probeert Liesbeth Woertman de fictie van het zelf en de rol van het vrouwenlichaam in de oudere levensfasen te doordenken.
Door: Sanne Peters

“In 2020 ging ik, midden in de coronacrisis, met pensioen. Van al mijn plannen, zoals cursussen volgen en musea bezoeken, kwam niets terecht omdat iedereen thuis moest blijven. Ik ging dus van al meer dan dertig jaar werken op een universiteit naar een doodse stilte. En in mijn geval was mijn werk niet alleen iets om geld mee te verdienen, maar daar lag ook een groot deel van mijn identiteit.

Mensen zijn geneigd om te denken dat we hele autonome wezens zijn die zelf een prachtige identiteit construeren, maar dat is niet zo. We construeren de identiteit rondom de sociale rollen die we spelen. Dus ineens was ik geen hoogleraar, geen therapeut, geen grootmoeder (ik mocht mijn kleinkinderen niet meer zien), en geen dochter meer (ik mocht mijn moeder in het verpleeghuis niet bezoeken). Op allerlei niveaus en levensgebieden werden die delen van mij niet meer aangesproken. Toen kwam de vraag in mij op: wie ben ik als niemand kijkt?”

Je schrijft dat het belangrijk is om rolmodellen te hebben. Waarom is dit belangrijk?

“We leven in een tijd waarin we alles uit onszelf moeten halen. Iedereen moet autonoom en authentiek zijn. Dat is nog niet zo eenvoudig, omdat we al bij geboorte in een wereld worden geworpen die al betekenissen heeft. De vrijheid om zelf betekenis te geven aan bijvoorbeeld het woord ‘vrouw-zijn’ is helemaal niet zo eenvoudig.

Rolmodellen zijn de dappere onder ons die voorop lopen. Niet dat ik er als een dom schaap achteraan wil hobbelen, maar ze kunnen mij prikkelen en ik kan veel van hun zoektocht leren. Ze geven je een andere kijk op dingen waardoor je denkt: zo zou het ook kunnen. Het zijn inspiratiebronnen en bieden houvast, waardoor je hulp krijgt in je eigen identiteitsvorming.”

Sommigen zeggen dat dertig het nieuwe twintig is, veertig het nieuwe dertig of vijftig het nieuwe veertig.

“Je kan het ouder worden ook vieren en denken: nu word ik dertig en kijk eens wat een leuke leeftijd dit is. Of: nu word ik veertig, moet je kijken wat ik allemaal kan! Waarom wil je jouw positieve dingen per se koppelen aan een lagere leeftijd? Dat vind ik een gek mechanisme. Leeftijd is maar een getal, maar om daar nu vanaf je dertigste een rouwrand aan te plakken… Hou daar maar mee op.

Waarom willen we positieve dingen per se koppelen aan een lagere leeftijd?

Het voedt ook angsten. Er zijn ontzettend veel mensen bang voor verval, ziekte, doodgaan en gemis. Nu wil ik niet beweren dat dat de fijnste onderdelen van het leven zijn, maar zo zitten we nu eenmaal in elkaar en het hoort erbij. Het is goed als je je imperfecties al op jonge leeftijd durft te incorporeren in wie je bent. Dan kan je zeggen wat je goed kan en waar je meer moeite mee hebt. De kans dat je imperfecties verminderen is veel groter namelijk dan wanneer je net doet alsof ze er niet zijn. Dan komen ze als een duveltje uit een doosje, op een voor jou onverwachts moment, je vervelen. Ik hoop dat dit boek anderen dan ook bemoedigt.”

Benieuwd geworden naar het boek van Liesbeth Woertman? Bestel hem dan hier.

Wil je vaker op de hoogte worden gehouden van interessante boeken zoals Wie ben ik als niemand kijkt?, acties en interviews? Meld je dan aan voor onze nieuwsbrief!