Marc & Sander over ‘Het ravijn van Nietzsche’

‘We willen kinderen speels kennis laten maken met filosofie’

‘Het ravijn van Nietzsche’ is het tweede deel in de graphic novelserie Becky Breinstein, een humoristische filosofiereeks voor kinderen. De serie wordt gecreëerd door schrijver Marc van Dijk en tekenaar Sander ter Steege. Een dubbelinterview met de makers.
Door: Sanne Peters

‘Het ravijn van Nietzsche’ is een humoristische introductie in het leven en denken van Friedrich Nietzsche. Becky Breinstein ontmoet in dit spannende en grappige avontuur Snorrie, de herhaling van de filosoof Nietzsche. Snorrie heeft de Grote Gezondheid ontdekt, alleen is hij hem kwijt. Becky en haar vrienden gaan met Snorrie de bergen in om hem terug te vinden, maar ze zijn niet de enigen…”

Wie is Becky Breinstein en waarom gaat ze filosoferen?

Van Dijk: “Becky is een slim, eigenzinnig en soms wat moeilijk meisje. In het eerste boek krijgt ze veel problemen doordat ze zoveel vragen stelt. Dan ontdekt ze dat haar neiging om overal vragen bij te stellen een vak is, namelijk: filosofie. Ze hoeft er dus niet mee op te houden.”

Ter Steege: “Ik denk dat vrijwel alle kinderen vragen stellen en nieuwsgierig zijn. Alleen wordt dit niet doorgezet wanneer ze volwassen worden.”

Vinden jullie het belangrijk dat kinderen over filosofie leren?

Van Dijk: “Kinderen leren dat het ongepast is om lang door te vragen, terwijl het in de filosofie heel normaal is dat je blijft doorvragen en je misschien wel eindigt met meer vragen dan waarmee je begon. Dat is interessant. Wanneer leraren en ook andere volwassenen met kinderen praten, beginnen ze kinderen al snel te overhoren of een lesje te geven: ‘weet je al hoe dit zit?’”

‘Kinderen leren dat het ongepast is om lang door te vragen, terwijl het in de filosofie heel normaal is.’

“In de filosofie blijft een bepaalde openheid behouden. Je blijft grondwaarheden of vooronderstellingen bevragen en niemand heeft het definitieve antwoord. We verwachten heus niet dat kinderen traktaten gaan schrijven of zelf Nietzsche gaan bestuderen. We willen ze op een speelse manier kennis laten maken met filosofie. En voor ouders en leraren kan filosofie een andere manier bieden om met kinderen te praten, rustiger en zonder prestatiedwang – om de gedachten van het kind serieus te nemen en versteld te staan van hun originele inzichten en vragen.”

Waarom heeft Becky Breinstein eigenlijk een blobvis en een Tasmaanse tijger?

Ter Steege: “We zochten huisdieren voor haar en we wilden iets unieks. Op de een of andere manier kwamen we toen op de Tasmaanse tijger en een blobvis uit. Maar waarom dat was… Marc, jij kwam met een vis aan.”

Van Dijk: “Ik had in Thailand een bizar grote vis gezien in de lobby van een hotel, echt zo’n vis die veel te groot was voor het aquarium waar hij in zat. Toen liet ik een foto daarvan zien aan Sander en die begon toen over een blobvis.”

Ter Steege: “Omdat die zulke menselijke trekjes heeft én omdat het de lelijkste vis ter wereld is. Dat zijn voor kinderen leuke elementen.”

Van Dijk: “We wilden in het verhaal op avontuur. Dan begin je met het bedenken van een wereld waarin dat zich afspeelt. We wilden een setting die wel alledaags is, maar net een tikje fantasierijker dan de realiteit.”

Ter Steege: “Een vis die eruitziet als eens mens, die je de hele tijd aanstaart vanuit een aquarium, dat is gewoon grappig. Veel leuker dan een goudvis.”

Van Dijk: “Ik denk dat het verhaal door onze samenwerking heel absurdistisch is geworden, doordat we elkaar altijd uitdagen in wat we grappig vinden en wat we nog geloofwaardig kunnen vertellen.”

In het verhaal gaat Becky op zoek naar De Grote Gezondheid. Kunnen jullie uitleggen wat dit precies is?

Van Dijk: “Wat het precies is, weet niemand. De filosofen hebben hier ook geen eenduidig antwoord op. Het heeft te maken met vitaliteit, levenslust, energie. Nietzsche heeft het gevoel dat we gebukt gaan onder een te zware last van geschiedenis en ideeën – projecties die ons afhouden van het werkelijke leven, die ons eigenlijk heel ongezond maken. We zouden verslaafd zijn aan denkbeelden die ons klein houden, waardoor we niet voluit leven, zoals dieren dat doen. In Nietzsches ogen is dat een verzwakking van de sterke wil die in jezelf zit en waar je niet bang voor moet zijn. Je moet je lot omhelzen en je eigen grootheid durven te ervaren.”

‘Je moet je eigen grootheid durven te ervaren.’

Ter Steege: “We wilden die Grote Gezondheid in ons verhaal ook vertalen naar een fysiek object, zodat er echt naar gezocht kan worden in de bergen, waar Nietzsche het liefst wandelde. Dit resulteert in een contrast tussen Becky en haar rivaal Isabella Tosti, die zoekt naar iets waaraan ze geld kan verdienen. Dat werd de ‘Sterke-wil-pil’. Becky komt erachter dat de Grote Gezondheid niet in een pilletje zit, maar meer een concept is – iets om naar te streven. Dit is ook een verwijzing naar onze tijd, waarin veel spirituele of intellectuele inzichten worden vermarkt.”

Van Dijk: “In zijn tijd zette Nietzsche zich af tegen het christendom, dat mensen tot slaaf zou maken. In onze tijd is dat denk ik de commercie, die mensen versuft en die alles uitholt. Dat is onze manier om Nietzsche met het heden te verbinden. Overigens is dat niet moeilijk: zijn werk lijkt over onze tijd te gaan.”

Wil je vaker op de hoogte worden gehouden van interessante boeken, acties en interviews? Meld je dan aan voor onze nieuwsbrief!